Historia

Osiemnastoboczna budowla to najstarsza spośród murowanych budowli, których relikty odnaleziono na terenie dawnego zamku. Zachowały się filary fundamentowe oraz filar centralny, datowane na 2 połowę XII w. W starszych badaniach przypisano tej budowli funkcje sakralne. Wedle najnowszych ustaleń była to najprawdopodobniej wieża mieszkalna księcia Bolesława Wysokiego (1127 – 1201).

Po śmierci Henryka Brodatego w 1238 r. jego syn Henryk II Pobożny objął władzę we Wrocławiu oraz w innych pozostawionych mu przez ojca ziemiach, czyli w części Wielkopolski i w Małopolsce. Z panowaniem tego władcy należy wiązać budowę tzw. późnoromańskiej kaplicy z absydami. Znajdowała się ona nieco na południe od rezydencji książęcej. Panowanie Henryka II Pobożnego zakończyło się w 1242 r. klęską wojsk książęcych w bitwie z Tatarami pod Legnicą i śmiercią księcia na polu walki. Tragedia ta przerwała zarazem proces jednoczenia ziem polskich, który został zapoczątkowany jeszcze za czasów Henryka Brodatego.

Henryk IV Prawy był synem Henryka III Białego i jego pierwszej żony Judyty Mazowieckiej. Urodził się w 1257 lub 1258 roku. W opinii historyków Henryk IV Prawy był jednym z najwybitniejszych Piastów Śląskich. Objął rządy w 1270 roku po śmierci swojego stryja i opiekuna Władysława Salzburskiego. Henryk IV Prawy zmarł bezpotomnie w 1290 r., prawdopodobnie na skutek otrucia.

Nowy, gotycki pałac ukończono za sprawą Henryka IV Probusa. Różnił się on od poprzedniego spektakularnym rozwiązaniem części centralnej i obecnością potężnych przypór na całej swej długości. Ta niezwykła rezydencja powstała z połączenia pałacu na planie prostokątnym z budowlą na planie ośmioboku. Miała dwie osie symetrii, podłużną i poprzeczną. Mimo imponującej długości – około 50 m – sprawiała wrażenie centralnej, ze względu na wielkość oktogonu. Ten ostatni powstał na miejscu cylindrycznego 18-boku, rozebranego w międzyczasie do fundamentów.